Manuscript Number : SHISRRJ23162
वेदार्थप्रतिपत्तये पाणिनीयव्याकरणदृष्ट्या स्वराणां विवेचनम्
Authors(1) :-डॉ॰ विदुषी बोल्ला अस्मिन् जगति यावन्तो हि व्यवहारास्ते शब्दाधीनाः। शब्दानाञ्च स्वात्मरक्षा व्याकरणाधीना। अत एव शास्त्रमिदं शब्दानुशासनमित्यनर्थान्तरं लभते। तत्त्र अनुशासितव्याः कतमाः शब्दाः इति प्रतिभावतां चेतसि प्रश्नः समुदेति। जिज्ञासेयं शमयन्तो भगवन्तो महाभाष्यकृतः ऊचुः – लौकिकानां वैदिकानाञ्च। तत्त्र लौकिकास्तावत् गौः, अश्वः, पुरुषः हस्ती, शकुनिः, मृगः, ब्राह्मणः इति। वैदिकाः खल्वपि – शन्नो देवीरभिष्टये, इषे त्वोर्जे त्वा, अग्निमीळे पुरोहितम्, अग्न आ याहि वीतय इति। ईदृच्छब्दराशित्वेनोपलभ्यमानस्य वेदस्य व्याकरणेन सम्बन्धः इत्यत्र नास्ति लेशतोऽपि सन्देहो भाषातत्त्वविदां विचक्षणानाम्। तत्त्रापि स्वेच्छानुसारेण वेदार्थप्रतिपत्तिं निवारयितुं ऋषभिः केचन उपायाः प्रकल्पिताः – ते स्वराः (उदात्तानुदात्तस्वरिताश्च), अष्टविकृतयश्च (जटा माला शिखा रेखा ध्वजो दण्डो रथो घनः। अष्टौ विकृतयः प्रोक्ताः क्रमपूर्वा महर्षिभिः॥ इति)। शोधपत्त्रेऽस्मिन् पाणिनीयव्याकरणदृष्ट्या स्वरविषयकान् काञ्चनांऽशान् प्रतिपिपादयिषामि। विषयस्य विमर्षणीयाः अंशास्तावत्
डॉ॰ विदुषी बोल्ला स्वरपदार्थतः, स्वरः, स्वरभेदाः, पाणिनीयव्याकरणम्, स्वरविधानम्, स्वराणां प्रयोजनम्, समासार्थबोधः, पदार्थबोधः, वाक्यार्थबोधः, अदृष्टसिद्धिः, उदात्तः, अनुदात्तः, स्वरितः, एकश्रुतिश्च। Publication Details Published in : Volume 6 | Issue 1 | January-February 2023 Article Preview
सहायकाचार्य्या, व्याकरणविभागः, श्रीसोमनाथसंस्कृतविश्वविद्यालयः, वेरावलम्, गुजरातम्, भारत।
Date of Publication : 2022-12-30
License: This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Page(s) : 08-11
Manuscript Number : SHISRRJ23162
Publisher : Shauryam Research Institute
URL : https://shisrrj.com/SHISRRJ23162
