Manuscript Number : SHISRRJ193338
योगदर्शने अभिहितशैक्षिकतत्वानि
Authors(1) :-डॉ. दिनेशकुमारयादव भारतीयचिन्तनपरम्परायाः षट्सु आस्तिकदर्शनेषु महर्षिपतञ्जलिप्रणीतं योगदर्शनम् अत्यन्तप्राचीनतमम्। मोक्षस्य कृते एव योगस्य उदय: सञ्जातः। "युज् समाधौ" इति धातोः योगशब्दस्य निष्पत्तिः। आत्मन: परमात्मनि विलय एव योग उच्यते। योगदर्शनस्यानुसारं योगस्य तात्पर्यं भवति - योगश्चित्तवृत्तिनिरोधः। अर्थात् चित्तवृत्तेः निरोधः योग इति कथ्यते ।
योगदर्शने शिक्षायाः अर्थः -
पतञ्जलिमतानुसारं शिक्षा एका दार्शनिकी तथा मनोवैज्ञानिकी प्रक्रिया भवति। एतत् योगस्य परिभाषायां लभ्यते यथा- अथ योगानुशासनम्, योगश्चित्तवृत्तिनिरोधः इति। योगसूत्रानुसारं शिक्षाया: अर्थो भवति उपदेश:। महाभाष्ये लिखितं वर्तते- शिक्षा एका एषा प्रक्रिया भवति यया मनुष्य: स्वस्य लौकिककर्म कर्तुं समर्थः तथा योग्य: भवति। संसारस्य ज्ञानात्मज्ञानप्राप्त्यर्थं श्रेष्ठसाधनं शिक्षा इति।
डॉ. दिनेशकुमारयादव Publication Details Published in : Volume 7 | Issue 1 | January-February 2024 Article Preview
सहायकाचार्य: श्रीलालबहादुरशास्त्रीराष्ट्रिय-संस्कृतविश्वविद्यालय:, नवदेहली
Date of Publication : 2024-01-30
License: This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Page(s) : 165-169
Manuscript Number : SHISRRJ193338
Publisher : Shauryam Research Institute
URL : https://shisrrj.com/SHISRRJ193338
