Manuscript Number : SHISRRJ203100

डॉ. अशोक कुमार वर्मा
सहायक आचार्य, संस्कृत विभाग, जवाहर लाल नेहरू स्मारक पी0जी0 कालेज, महराजगंज,उत्तर प्रदेश।, भारत।

महाभारत,आदिपर्व,राजधर्म, राजव्यवस्था।

1. यदि राजा न संरक्षेत् पीडा नः परमा भवेत्।। महाभारत, आदिपर्व 41/22
2. न शक्नुयाम चरितुं धर्मं पुत्र यथासुखम्।। महाभारत, आदिपर्व 41/23
3. अराजके जनपदे दोषा जायन्ति वै सदा। उद्वृत्तं सततं लोकं राजा दण्डेन शास्ति वै।। महाभारत, आदिपर्व 41/27
4. दण्डात् प्रतिभयं भूयः शान्तिरुत्पद्यते तदा।। महाभारत, आदिपर्व 41/28
5. राज्ञा प्रतिष्ठितो धर्मो धर्मात् स्वर्गः प्रतिष्ठितः राज्ञो यज्ञक्रियाः सर्वा यज्ञाद् देवाः प्रतिष्ठिताः।। महाभारत, आदिपर्व 41/29
6. देवाद् वृष्टिः प्रवर्तेत वृष्टोरोषध्यः स्मृताः। ओषधिभ्यो मनुष्याणां धारयन् सततं हितम्।। महाभारत, आदिपर्व 41/30
7. मनुष्याणां च यो धाता राजा राज्यकरः पुनः। दशश्रोत्रियसमो राजा इत्येवं मनुरब्रवीत।। महाभारत, आदिपर्व 41/31
8. धृतराष्ट्रस्त्वचक्षुष्ट्वाद् राज्यं न प्रत्यपद्यत। पारसवत्वाद् विदुरो राजा पाण्डुर्बभूव ह।। महाभारत, आदिपर्व 108/25
9. वेदे षडङ्गे निरताः शुचयः सत्यवादिनः। धर्मात्मानः कृतात्मानः स्युर्नृपाणां पुरोहिताः।। महाभारत, आदिपर्व 169/75
10. यस्तु स्यात् कामवृत्तोऽपि पार्थ ब्रह्मपुस्कृतः। ब्राह्मणप्रमुखं राज्यं शक्यं पालयितुं चिरम्।। महाभारत, आदिपर्व 169/73-80
11. पुरोहितमिमं प्राप्य........धर्मकामार्थतत्त्ववित्।। महाभारत, आदिपर्व 173/11-15
12. तत उत्कोचकं तीर्थं गत्वा धौम्याश्रमं तु ते। ते धर्मविदा पार्था याज्या धर्मविदः कृताः।। महाभारत, आदिपर्व 182/6-10
13. उत्सिक्ताः पाण्डवा नित्यं तेभ्योऽसूये द्विजोत्तम।
14. ततः सहायांस्तत्पक्षान् सर्वांश्च तदनन्तरम्।। महाभारत, आदिपर्व 139/3-16
15. फलोर्थोऽयं समारम्भो.........घटमिवाश्मनि।। महाभारत आदिपर्व 139/21-22
16. न विश्वसेदविश्वस्ते विश्वस्ते नातिविश्वसेत्। विश्वासाद् भययुत्पन्नं मूलान्यपि निकृन्तति।। महाभारत, आदिपर्व 139/62
17. नातश्चतुर्थं प्रसवमापत्स्वपि वदन्त्युत। अतः परं स्वैरिणी स्याद्बन्धकी पंचमे भवेत्।। महाभारत, आदिपर्व 122/77

Publication Details

Published in : Volume 3 | Issue 5 | September-October 2020
Date of Publication : 2020-09-30
License:  This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Page(s) : 319-323
Manuscript Number : SHISRRJ203100
Publisher : Shauryam Research Institute

ISSN : 2581-6306

Cite This Article :

डॉ. अशोक कुमार वर्मा, "महाभारत के आदिपर्व में वर्णित राजधर्म: एक अध्ययन ", Shodhshauryam, International Scientific Refereed Research Journal (SHISRRJ), ISSN : 2581-6306, Volume 3, Issue 5, pp.319-323, September-October.2020
URL : https://shisrrj.com/SHISRRJ203100